Ziarno w silosie bez wentylacji oznacza Zagrożenia
W czasie długotrwałego przechowywania ziarna w silosie bez wentylacji dochodzi do gromadzenia się wilgoci w chłodnych miejscach partii ziarna, albo w dolnej lub górnej warstwie ziarna, która „złapała” wilgoć z powietrza.
Rolnicy sygnalizowali następujący problem: przy opróżnianiu silosu wiosną zauważali zawilgocenie i zapleśnienie części ziarna. Pytali, czym to jest spowodowane. Mówili, że dobrze wysuszyli i schłodzili ziarno po żniwach, ale później już nie wentylowali ziarna.
Pielęgnacja przechowywanego ziarna po dobrze przeprowadzonej konserwacji pożniwnej jest ważna dla utrzymania jego jakości. Po prawidłowym wysuszeniu i schłodzeniu ziarna nie można o nim zapomnieć na długie miesiące. Niektórzy uważają, że w masie ziarna nie będą zachodziły żadne zmiany. Są w błędzie. Teoretycznie tak mogłoby być, gdyby warunki przechowywania nie ulegały zmianie. Niestety, warunki te zmieniają się jako rezultat zmian temperatury i wilgotności względnej powietrza otoczenia.
Rysunek. Ryzyko nawilżenia ziarna w czasie długotrwałego przechowywania bez wentylacji: różnica temperatury w różnych częściach masy ziarna powoduje, że wilgoć przemieszcza się w ekosystemie ziarna składowanego w grubej nieruchomej warstwie (strzałki).
W długookresowym przechowywaniu duże znaczenie ma obniżanie się temperatury otoczenia zimą i jej wzrost wiosną w porównaniu do temperatury ziarna. Szczególnie niebezpieczne są różnice temperatury spowodowane ogrzewaniem południowych ścian magazynu promieniowaniem słonecznym. Typową sytuację przedstawiono na rysunku.
W sytuacji, gdy wewnątrz składowanej masy ziarna powstanie różnica temperatury większa niż około 5 stopni Celsjusza, w przestrzeniach międzyziarnowych obserwuje się powolny ruch powietrza. Powietrze z cieplejszych warstw ziarna przemieszcza się w kierunku warstw chłodniejszych, niosąc ze sobą niewielką ilość wilgoci, którą, skrótowo ujmując, oddaje ziarnu w miejscach schładzania. Rezultat jest taki, że cieplejsze warstwy ziarna są nieznacznie suszone, zaś chłodniejsze nawilżane. W nawilżanych warstwach ziarna tworzą się niebezpieczne warunki, które sprzyjają uaktywnieniu procesów życiowych, m.in. toksynotwórczych pleśni. Jeżeli tego zjawiska nie wyeliminuje się w porę, prowadzi to do zepsucia lub obniżenia jakości nawilżonych warstw ziarna. Drugą przyczyną nawilżenia i zapleśnienia dolnych warstw ziarna może być zawilgocenie przestrzeni pod perforowaną podłogą, na której leży masa ziarna. Zawilgocenie to może być spowodowane zaciekaniem wody lub złą izolacją podłoża.
Zachodzi pytanie, jak postępować z masą ziarna, aby uniknąć zawilgocenia podczas długiego okresu przechowywania. Pielęgnacja ziarna w czasie przechowywania polega na okresowym jego przewietrzaniu w bezpieczny sposób. Bezpieczne przewietrzanie ziarna w tym wypadku musi być:
a) powolne (szczególnie powolne, gdy wdmuchujemy powietrze cieplejsze od ziarna),
b) kontrolowane odpowiednim sterownikiem do wentylacji ziarna, który powinien uniemożliwić wdmuchiwanie do warstwy ziarna powietrza o wilgotności względnej, przy której powietrze nawilża ziarno.
Autorzy: prof. dr hab. inż. Antoni Ryniecki i dr hab. inż. Jolanta Wawrzyniak są pracownikami Uniwersytetu Przyrodniczego w PoznaniuTekst powstał na podstawie poradnika „Dobrze przechowane zboże” © MR INFO Poznań